Wat wordt er verwacht van leden van de hiërarchische lijn?
De hiërarchische lijn heeft een centrale rol inzake preventie en welzijn op het werk. De benaming hiërarchische lijn verwijst naar alle leidinggevenden. Vanuit hun functie staan ze in voor de uitvoering en het toezicht op de naleving van het welzijnsbeleid. Ze kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan veilige en gezonde arbeidsomstandigheden door risico's te signaleren, maatregelen voor te stellen en het coachen van medewerkers.
Wie maakt deel uit van de hiërarchische lijn?
Hiërarchische lijn is een algemene term en omvat in de praktijk alle leidinggevenden. Wie van de werkgever de bevoegdheid gekregen heeft om opdrachten te geven, maakt deel uit van de hiërarchische lijn. Het gaat om "alle door de werkgever aangeduide werknemers die een gedeelte van het gezag van de werkgever over de werknemers uitoefenen" (Codex Welzijn op het werk, I.1-4 9°). Dat betekent dat niet alleen directeurs, managers of kaderleden tot de hiërarchische lijn behoren. Ook lijnmanagers, meestergasten, ploegbazen enz. maken er deel van uit.
Wat is de rol van de hiërarchische lijn inzake preventie en welzijn?
De welzijnswetgeving geeft de hiërarchische lijn een centrale rol in het beleid inzake welzijn op het werk. De werkgever draagt de verantwoordelijkheid voor het uitwerken van het beleid maar het is de hiërarchische lijn die instaat voor de uitvoering en het toezicht op de naleving.
Waarom moet de hiërarchische lijn instaan voor de uitvoering van het welzijnsbeleid?
De rol die aan de hiërarchische lijn wordt toebedeeld inzake welzijn op het werk sluit aan bij de opdrachten die de leidinggevenden sowieso opnemen in het kader van de bedrijfsvoering. Elk van de leidinggevenden draagt immers de verantwoordelijkheid voor een groep van mensen en voor de wijze waarop deze groep samenwerkt om de bedrijfsdoelstellingen te behalen. Werken in veilige en gezonde omstandigheden maakt daar inherent deel van uit.
Wat wordt er specifiek verwacht van de hiërarchische lijn?
De hiërarchische lijn - elke leidinggevende - heeft de opdracht om elk op hun niveau en binnen hun bevoegdheid het beleid inzake preventie en welzijn op het werk uit te voeren. Deze algemene opdracht is in de wetgeving welzijn op het werk (Codex welzijn op het werk, art. I.2-11) vertaalt in een aantal specifieke taken. Deze taken hebben te maken met het actief meewerken aan het opsporen van risico's en het doen van verbetervoorstellen, het onderzoeken van arbeidsongevallen, het toezicht houden op de arbeidsomstandigheden en het zorgen voor het onthaal van nieuwe medewerkers.
Wat kan de hiërarchische lijn doen om risico's op te sporen en maatregelen voor te stellen?
De hiërarchische lijn is vertrouwd met de dagelijkse praktijk in hun afdeling of team. Vanuit die positie is de hiërarchische lijn uitstekend geplaatst om te beoordelen met welke risico's de medewerkers geconfronteerd worden en welke maatregelen vereist zijn om de veiligheid en gezondheid te beschermen. Ze kunnen bijvoorbeeld leren uit gevaarlijke situaties die ze opmerken of uit opmerkingen van de medewerkers.
Met deze informatie kan de werkgever – samen met de interne en externe dienst voor preventie en bescherming op het werk - aan de slag om de risicoanalyses bij te sturen en acties vast te leggen. Op die manier draagt de hiërarchische lijn actief bij aan het dynamisch risicobeheersingssysteem en aan de opmaak van het globaal preventieplan en het jaaractieplan.
Is de hiërarchische lijn betrokken bij de opvolging van een arbeidsongeval?
Als er zich een ongeval voordoet in de afdeling of in een team, dan is het in de eerste plaats aan de leidinggevende om een onderzoek te voeren. Wat is er precies gebeurd? Wat waren de omstandigheden? Wie was er betrokken? Deze informatie is essentieel om de oorzaken in kaart te brengen en maatregelen te nemen zodat een dergelijk ongeval zich niet meer kan herhalen. Uiteraard is het aan de interne of externe dienst voor preventie op het werk om een diepgaand onderzoek te voeren maar van elke leidinggevende wordt verwacht dat hij/zij zelf elk arbeidsongeval onderzoekt.
Hoe kan de hiërarchische lijn toezicht houden op een veilige en gezonde uitvoering van het werk?
Een sleutelrol voor de leidinggevenden is zeker het toezicht houden op de veilige en gezonde uitvoering van het werk. Dat houdt bijvoorbeeld in dat ze moeten nagaan of de uitrusting waarmee gewerkt wordt wel in orde is, of de medewerkers voldoende informatie hebben gekregen en of de informatie is begrepen en toegepast wordt. Om deze opdrachten goed te vervullen, wordt van leidinggevenden verwacht dat ze regelmatig op de werkvloer zijn en hun medewerkers actief aanspreken en coachen over veiligheid en gezondheid op het werk. En om het belang van veiligheid en gezondheid te onderstrepen, moet de hiërarchische lijn steeds zelf het goede voorbeeld geven.
Wat zijn de taken van de hiërarchische lijn bij het onthaal van nieuwe medewerkers?
Het is de verplichting van de hiërarchische lijn om het onthaal van elke beginnende werknemer te organiseren. Zo moet er een ervaren werknemer aangeduid worden om de nieuwe medewerker te begeleiden. Deze peter of meter zet de nieuwe medewerker op weg en vormt een eerste aanspreekpunt. Elke nieuwe medewerker moet ook de nodige informatie en instructies meekrijgen om veilig en gezond te werken. Denk bijvoorbeeld aan de verkeersregels op het bedrijfsterrein, de betekenis van etiketten op chemische producten of wat doen in geval van brand. Bovendien is het verplicht om in een document vast te leggen dat elke nieuwe medewerker dergelijke informatie ontvangen heeft. De hiërarchische lijn moet dit document opmaken en ondertekenen (Codex welzijn op het werk, art. I.2-11).
